niu przeszczepu rogówki u biorców obarczonych dużym ryzykiem. Stosowanie MMF przez co najmniej pół roku po przeszczepieniu dużego ryzyka zwiększa odsetek za-biegów, po których w ciągu roku nie dochodzi do reak-cji immunologicznych, z 67 do 89% [18]. Stwierdzono również, że MMF jest co najmniej tak samo skuteczny Jeśli przeszczepiona nerka podjęła pracę i nie wystąpiły żadne okołozabiegowe i pozabiegowe powikłania, pacjent po 2 tygodniach może zostać wypisany do domu. Konieczne są jednak regularne kontrole w poradni transplantacyjnej. Życie po przeszczepie nerki powinno być normalne. Leczenie ma na celu poprawę komfortu życia, jednak Po zabiegu może wystąpić astygmatyzm, spowodowany nierównym zrośnięciem się rogówki. Ryzyko powikłań po przeszczepie rogówki to także niebezpieczeństwo rozwoju: jaskry. zaćmy. odwarstwienia siatkówki. uszkodzenia nerwu wzrokowego. Niepokojącym symptomem podczas rekonwalescencji po przeszczepach rogówki, jest spadek ostrości Ten typ dystrofii rogówki cechuje się małymi oraz punkcikowatymi pęcherzykami położonymi śródnabłonkowo. Zmiany tego typu nie dochodzą do rąbka rogówki – czyli części obwodowej rogówki, będąc rozmieszczonymi głównie centralnie, w obrębie szpary powiekowej. Ten typ dystrofii nie wiąże się z poważniejszymi dolegliwościami. cd. fi. 327. Renata Piotrkowska i wsp., Realizacja funkcji zawodowych pielęgniarki w opiece nad chorym po przeszczepie rogówki. 13. Utrzymujące się obrzęki Elewacja kończyn dolnych Vay Nhanh Fast Money. Celem przeszczepienia rogówki jest uzyskanie jej przezierności i odpowiednich właściwości optycznych. Najczęstszą przyczyną utraty przezierności przeszczepu rogówki jest wystąpienie immunologicznej reakcji odrzucania, co określane jest mianem choroby przeszczepu rogówki. W tym roku mija 110 lat od pierwszego udanego przeszczepienia rogówki u człowieka. Obecnie w Polsce wykonuje się około 900 takich zabiegów rocznie, dla porównania w Stanach Zjednoczonych około 59000 rocznie. Tak duża liczba wykonywanych zabiegów wiąże się z dobrym rokowaniem i skuteczną rekonwalescencją wzrokową u większości chorych. Wskazania do przeszczepu Najczęstszym wskazaniem do przeszczepienia rogówki jest rozpoznanie dystrofii śródbłonkowej Fuchsa, keratopatii pęcherzowej i stożka rogówki. Po 10 latach od zabiegu w tych grupach chorych przeziernych pozostaje aż 40-92 proc. przeszczepów, dlatego określamy ich mianem biorców niskiego ryzyka. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że u biorców rogówek nie oznacza się antygenów zgodności tkankowej, a w postępowaniu pooperacyjnym miejscowo stosowane krople steroidowe najczęściej skutecznie zapobiegają wystąpieniu reakcji odrzucania (w naszym ośrodku stosuje się je do czasu zdjęcia szwów – czyli około roku, ponieważ ich usuwanie wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia choroby przeszczepu rogówki; są jednak ośrodki, gdzie krople stosowane są tylko sześć miesięcy po zabiegu) (Zdjęcie 1). Zdjęcie 1. Przezierny przeszczep rogówki u biorcy niskiego ryzyka (operowanego z powodu stożka rogówki). Widoczne szwy pojedyncze i szew ciągły. (materiał SPKSO) Jest to możliwe dzięki uprzywilejowaniu immunologicznemu tkanek gałki ocznej. Jest to pojęcie wprowadzone 65 lat temu przez dwóch niezależnych badaczy Sir Petera Briana Medawara (laureata nagrody Nobla w dziedzinie fizjologia/medycyna w 1965 roku) i Ruperta Billinghama, którzy zauważyli, że allogeniczny przeszczep skóry do komory przedniej oka nie jest szybko odrzucany i utrzymuje się zaskakująco długo. Uzasadniano to wówczas brakiem naczyń krwionośnych i limfatycznych w rogówce, dzięki czemu była ona izolowana od układu immunologicznego. Dopiero w latach 80. XX wieku J. Wayne Streilein i Henry J. Kaplan udowodnili, że przywilej immunologiczny nie jest związany z izolacją tkanek oka od układu immunologicznego, a stanowi złożony proces wytwarzania środowiska immunosupresyjnego, dzięki czemu tak istotne dla przeżycia danego gatunku struktury (gałka oczna, mózg, jajniki, jądra, ciężarna macica) nie ulegają samozniszczeniu w przebiegu niekontrolowanego procesu zapalnego. Eliminacja obcego antygenu czy też komórek nowotworowych wprowadzonych do skóry przebiega szybko i pozostawia po sobie blizny, które nie wpływają na funkcjonowanie organizmu, natomiast w oku niekontrolowany przebieg takiego procesu spowodowałby ciężkie uszkodzenie i prawdopodobnie ślepotę. Ma to też swoje konsekwencje (jest rodzaj niebezpiecznego kompromisu), ponieważ wprowadzone komórki nowotworowe (np. siatkówczaka) nie są tu eliminowane, tak jak ma to miejsce w skórze, co prowadzi do rozwoju guzów nowotworowych. Mechanizm tworzący przywilej immunologiczny Obecnie uważa się, że w skład mechanizmów tworzących przywilej immunologiczny wchodzą: bariera anatomiczna (brak naczyń krwionośnych i limfatycznych oraz szczelne połączenia komórkowe między komórkami nabłonka barwinkowego siatkówki i śródbłonka naczyń), brak ekspresji MHC klasy II i zmniejszona ekspresja MHC klasy I na komórkach rogówki, obecność niedojrzałych form komórek prezentujących antygen, immunosupresyjne środowisko, które tworzą cytokiny rozpuszczone w cieczy wodnistej i związane z błonami komórkowymi ( indukują apoptozę aktywowanych limfocytów T, neutrofili, modulują funkcje komórek prezentujących antygen, komórek NK, hamują funkcje prozapalne makrofagów, limfocytów Th1, limfocytów T regulatorowych) oraz odmienność immunologiczna związana z komorą przednią (anterior chamber-associated immune deviation, ACAID). ACAID jest to szereg procesów (biorą w nich udział śledzona i grasica) wywołanych przez obecność obcego antygenu w komorze przedniej oka, które prowadzą do powstania limfocytów T regulatorowych, odpowiadających za zahamowanie odpowiedzi immunologicznej na obcy antygen (hamują różnicowanie limfocytów Th1 w węzłach chłonnych, hamują funkcje efektorowych limfocytów Th1 i Th2 w tkance docelowej, hamują opóźnioną odpowiedź typu komórkowego). W przypadku biorców rogówki wysokiego ryzyka ze względu na utratę przywileju immunologicznego rokowanie jest znacznie gorsze niż u biorców niskiego ryzyka. Pierwsze publikacje dotyczące czynników kwalifikujących biorcę do grupy wysokiego ryzyka pojawiły się w latach 70. XX wieku. Zaczęto wówczas zwracać uwagę na wpływ braku zgodności tkankowej na rokowanie w tej grupie chorych. W jednej z pierwszych opublikowanych wówczas prac zauważono, że mimo niezgodności antygenowej u biorców niskiego ryzyka (bez unaczynienia rogówki) po roku od przeszczepienia 85 proc. przeszczepów pozostało przeziernych, podczas gdy w grupie wysokiego ryzyka (z neowaskularyzacją rogówki) – jedynie 33 proc. (Zdjęcie 2). Zdjęcie 2. Biorca wysokiego ryzyka zakwalifikowany do zabiegu retransplantacji (stan po przeszczepieniu rogówki z powodu ciężkiego opornego na leczenie zapalenia bakteryjnego). Widoczne przymglenie przeszczepu i neowaskularyzacja. (materiał SPKSO) Czynniki ryzyka Neowaskularyzacja rogówki przed przeszczepieniem jest uważna za jeden z najważniejszych czynników ryzyka utraty przywileju immunologicznego i utraty przezierności przeszczepu w wyniku reakcji odrzucania. Im więcej unaczynionych kwadrantów rogówki, tym większe ryzyko wystąpienia choroby przeszczepu. Obecność głębokiego unaczynienia w więcej niż dwóch kwadrantach kwalifikuje biorcę do grupy wysokiego ryzyka. Drugim równie ważnym czynnikiem ryzyka jest ponowy przeszczep. Im więcej razy przeszczepiana była rogówka w danym oku, tym większe ryzyko wystąpienia choroby przeszczepu i utraty jego przezierności, zwłaszcza, jeśli przyczyną utraty wcześniejszych przeszczepów była reakcja odrzucania. Trzecim najbardziej istotnym czynnikiem ryzyka wystąpienia choroby przeszczepu jest obecność stanu zapalnego (aktywnego owrzodzenia mogącego prowadzić do perforacji rogówki czy przewlekłego lub aktywnego nawracającego zapalenia błony naczyniowej), który znosi przywilej immunologiczny. Ponadto przeszczepienie rogówki u dzieci jest obarczone wyższym ryzykiem wystąpienia choroby przeszczepu rogówki niż tego typu zabieg u dorosłych i dlatego dzieci uważane są za biorców rogówki wysokiego ryzyka. Uważa się, że jest to związane z inwolucją grasicy oraz uszkodzeniem subpopulacji limfocytów u dorosłych. Prowadzone badania mówią także o niekorzystnym wpływie dużej średnicy przeszczepu (znajduje się on bliżej unaczynionego i bogatego w komórki prezentujące antygen rąbka rogówki), atopii i alergicznego zapalenia spojówek, wcześniejszych zabiegów (lensektomia, witrektomia), obecności implantów drenujących, zrostów tęczówkowo-rogówkowych oraz pooperacyjnie obecność luźnych szwów na rogówce (drażnią jej powierzchnię i są przyczyną wrastania naczyń oraz zwiększonej ekspresji MHC). Szczególnym rodzajem przeszczepu jest przeszczep rąbkowy, ponieważ w tym przypadku przeszczepiana jest tkanka unaczyniona. Rąbek rogówki znajduje się między rogówką a twardówką, i obecne są tam komórki pluripotencjalne (komórki macierzyste rąbka) niezbędne do zachowania prawidłowej powierzchni rogówki (odnowy komórek nabłonka rogówki). Utrata czy niewydolność komórek macierzystych prowadzi do zaburzeń odnowy nabłonka rogówki, jej unaczynienia, narastania spojówki na rogówkę i nierzadko utarty użytecznej ostrości wzroku. Do uszkodzenia komórek rąbka dochodzi podczas oparzeń chemicznych i termicznych, w zespole Stevens-Johnsona, pemfigoidzie ocznym. W takich przypadkach wykonywany jest najpierw przeszczep rąbka rogówki, a zwykle w drugim etapie przeszczep drążący rogówki. Ze względu na gorsze rokowanie (w ciągu pierwszego roku od zabiegu odrzucanych jest 40-70 proc. przeszczepów rogówek), postępowanie u biorców wysokiego ryzyka wymaga stosowania bardziej intensywnego leczenia zabezpieczającego przed wystąpieniem choroby przeszczepu rogówki (Zdjęcie 3). Zdjęcie 3. Choroba przeszczepu rogówki u pacjenta po przeszczepieniu z powodu perforacji w przebiegu owrzodzenia rogówki. Widoczne przymglenie przeszczepu, jego obrzęk i liczne osady na śródbłonku rogówki. (materiał SPKSO) Leki immunosupresyjne Już w latach 70. XX wieku zwrócono uwagę na możliwość doboru zgodnych antygenowo dawców i biorców rogówek wysokiego ryzyka. Jednak wyniki opublikowanych do tej pory badań są niejednoznaczne. Choć większość badaczy wskazuje na korzyści wynikające z oznaczania HLA, były one prowadzone na małych grupach chorych, zwykle bez grup kontrolnych i mały charakter retrospektywny. Nie jest to postępowanie standardowe w ośrodkach na świecie ani w Polsce. Ponadto w Polsce dobór pacjentów pod względem zgodności antygenowej wydłużyłby i tak długi czas oczekiwania na zabieg (w naszym ośrodku na zabieg oczekuje obecnie 1600 biorców, a rocznie wykonywanych jest około 200 przeszczepień). Dlatego też, kiedy w latach 80. XX wieku zaczęto stosować cyklosporynę A (CsA) w transplantologii, wykorzystano ją również w okulistyce. Celem stosowania profilaktycznej ogólnej immunosupresji jest zapobieganie występowaniu ostrego odrzucania przy jednoczesnym odstawieniu steroidów lub stosowaniu ich w najmniejszej skutecznej dawce. Ogólnie stosowana CsA okazała się lekiem skutecznie zapobiegającym utracie przezierności przeszczepu rogówki w wyniku ostrego odrzucania. Po roku obserwacji utrata przezierności w grupie biorców wysokiego ryzyka wynosiła 0-8 proc., a po trzech latach u 23-31 proc. pacjentów. Jednak jest to lek powodujący wystąpienie istotnych działań niepożądanych, takich jak nadciśnienie tętnicze, uszkodzenie nerek, wątroby, nowotworzenie. Dlatego też konieczne jest monitorowanie poziomu leku we krwi, aby utrzymać stężenie bezpieczne, a jednocześnie skutecznie zapobiegające wystąpieniu choroby przeszczepu rogówki. Takrolimus, podobnie jak CsA, stosowany jest rzadko ze względu na potencjalne działania niepożądane. W naszym ośrodku od 2009 roku w profilaktyce odrzucania przeszczepu rogówki u biorców wysokiego ryzyka stosujemy mykofenolan mofetylu (MMF). Jest to jedyny lek immunosupresyjny wykorzystywany w profilaktyce odrzucania przeszczepu rogówki, w stosunku do którego przeprowadzono kontrolowane, randomizowane badania kliniczne[1]. W naszym ośrodku u biorców rogówki wysokiego ryzyka dzień przed zabiegiem włączamy MMF oraz dodatkowo w dniu zabiegu i przez kolejne dwa dni podawany jest dożylnie metylprednizolon, który od czwartego dnia po zabiegu stosujemy doustnie. W dniu wypisu lub po tygodniu od zabiegu oceniamy poziom kwasu mykofenolowego (MPA) i ewentualnie modyfikujemy dawkę leku, aby uzyskać poziom terapeutyczny leku w surowicy krwi (C0 2-5 ng/ml). W przypadku dobrej odpowiedzi na leczenie po około miesiącu dawka MMF jest zmniejszana i po roku lek ten jest odstawiany. Z kolei dawka metylprednizolonu redukowana jest stopniowo w ciągu pierwszych dwóch miesięcy, a następnie stosowana jest najmniejsza skuteczna dawka leku i około miesiąca przed planowanym zakończeniem leczenia immunosupresyjnego, steryd jest odstawiany. Ze względu na możliwość reaktywacji zakażeń bakteryjnych i wirusowych stosowana jest także profilaktyka przeciwwirusowa, czyli acyklowir doustnie przez 6 miesięcy oraz profilaktyka przeciwbakteryjna (możliwość indukcji zakażeń atypowych) w postaci kotrimazolu (również przez 6 miesięcy). Skuteczne leczenie Wyniki prowadzonych przez nas badań (oczekujących na publikację) dowodzą wysokiej skuteczności stosowanego leczenia. Na ryc. 1 przedstawiono krzywą Kaplana-Maiera porównującą skuteczność opisanego wyżej schematu leczenia w grupie biorców wysokiego ryzyka do ogólnej sterydoterapii. Grupę badaną stanowiło 98 prospektywnie ocenianych pacjentów spełniających kryteria włączenia, u których zastosowano profilaktycznie mykofenolan mofetylu i steroid ogólnie (obok miejscowo stosowanych steroidów). Grupę kontrolną stanowiło 98 retrospektywnie ocenianych chorych spełniających kryteria włączenia, u których zastosowano ogólną i miejscową sterydoterapię po przeszczepieniu rogówki. W ciągu 24 miesięcy obserwacji w grupie badanej u 8 osób (8 proc.) wystąpiło ostre odrzucanie przeszczepu, a u 3 (3 proc.) z nich doszło do trwałej utraty przezierności przeszczepu rogówki. W grupie kontrolnej choroba przeszczepu wystąpiła u 76 (78 proc.) osób, a u 30 (31 proc.) z nich doszło do trwałej utraty przezierności przeszczepu rogówki. Analiza regresji Coxa wykazała, że stosowanie mykofenolanu mofetylu w profilaktyce wystąpienia choroby przeszczepu rogówki 11-krotnie zmniejsza ryzyko wystąpienia ostrego odrzucania (RR = 11, CI p < W grupie badanej u 13 osób wystąpiły dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, u 3 wystąpiła leukopenia, a u 2 anemia (dolegliwości zmniejszyły się po redukcji dawki myfenolanu mofetylu, a parametry morfologii krwi wróciły do normy). U jednej pacjentki zakończono leczenie po 6 miesiącach ze względu na uporczywą biegunkę. Nie miało to jednak wpływu na skuteczność terapii, ponieważ w ciągu całego okresu obserwacji nie wystąpił u chorej epizod odrzucania, a przeszczep pozostał przezierny. Rycina 1. Krzywa Kaplana-Meiera przedstawiająca odsetek przeszczepów rogówki, w których nie wystąpiły choroby przeszczepu w czasie obserwacji. W przypadku przeszczepu rąbkowego wykorzystywana jest unaczyniona tkanka, dlatego też po zabiegu stosuje się trójlekową immunosupresję, podobnie jak po przeszczepach narządów unaczynionych. Holland i współpracownicy w 2012 roku opublikowali wyniki swoich 10-letnich badań dotyczących zastosowania ogólnej trójlekowej immunosupresji u biorców rąbka rogówki (zabieg przeprowadzono na 255 oczach u 136 pacjentów). W tym ośrodku wykorzystywano terapię złożoną ze steroidu (który odstawiano po około 3 miesiącach), takrolimusu (stosowanego przez około rok) i mykofenolanu mofetylu (stosowanego 2-3 lata). Po średnio 4,5 roku obserwacji 77 proc. pacjentów miało prawidłową powierzchnię oka. Autorzy podkreślili, że stosowany w ich ośrodku protokół jest skuteczny i bezpieczny, nie odnotowano żadnych przypadków nowotworzenia czy zgonów, a odpowiednio długa obserwacja przez lekarza okulistę i transplantologa powoduje, że ryzyko wystąpienia nieodwracalnych działań niepożądanych spowodowanych ogólną immunosupresją w tej grupie chorych jest minimalne. W naszym ośrodku również stosujemy trójlekową immunosupresję u pacjentów po przeszczepie rąbkowym rogówki, na którą składa się steroid, cyklosporyna A i mykofenolan mofetylu. Zgodnie z zasadami przyjętymi w transplantologii, leki odstawiane są stopniowo. Po około 2 miesiącach redukujemy dawkę steroidu, następnie po około roku odstawiana jest cyklosporyna, a mykofenolan mofetylu i steryd w małej dawce stosowane są przez 2-3 lata i w przypadku dobrej odpowiedzi biorcy leczenie jest zakończone. Podobnie jak w przypadku przeszczepów drążących przez pierwsze 6 miesięcy podawany jest profilaktycznie antybiotyk i lek przeciwwirusowy (według schematu opisanego powyżej). Podsumowując, dzięki zastosowaniu ogólnych leków immunosupresyjnych u biorców rogówki wysokiego ryzyka znacznie wydłużył się okres utrzymania przezierności przeszczepu i zmniejszyła się częstość występowania ostrego odrzucania w tej grupie chorych. tekst prof. Jacek P. Szaflik1,2, prof. Mieczysław Lao2, dr n. med. Joanna Major2, prof. Jerzy Szaflik1,2 1Katedra i Klinika Okulistyki II Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, 2Samodzielny Publiczny Kliniczny Szpital Okulistyczny w Warszawie Piśmiennictwo 1. Birnbaum F., Mayweg S., Reis A., Böhringer D., Seitz B., Engelmann K., Messmer Reinhard T.: Mycophenolate mofetil (MMF) following penetrating high-risk keratoplasty: long-term results of a prospective, randomised, multicentre study. Eye (Lond). 2009 Nov; 23 (11): 2063-70). Przeszczep rogówki to chirurgiczne zastąpienie części lub całej chorej tkanki zdrową rogówką pobraną od dawcy. Historia keratoplastyki sięga końca VIII wieku, ale jej dynamiczny rozwój przypada na XX wiek. Historia keratoplastyki Profesor Wiktor Arkin (1894-1982) – jeden z pionierów keratoplastyki w Polsce – we wstępie do swojej książki pt. „Przeszczepianie rogówki” (1956) pisał, że jedną z częstszych przyczyn ślepoty lub ograniczenia wzroku są mniejsze lub większe zmętnienia rogówki, która jest szczególnie narażona na urazy czy zakażenia, podczas gdy inne struktury oka przez swoje położenie anatomiczne są znacznie lepiej chronione. Tak więc idea zastąpienia zmętniałej rogówki przezroczystą tkanką zrodziła się już dawno temu. Historia przeszczepiania rogówki sięga VIII wieku, jednak dynamiczny rozwój keratoplastyki przypada na wiek XX. Za ojca współczesnej transplantologii rogówki uważa się Czecha – Eduarda Konrada Zirma z Ołomuńca, który w 1905 roku wykonał pierwszy udokumentowany udany przeszczep rogówki u pacjenta z obuocznym bielmem po oparzeniu chemicznym. Zirm do przeszczepu wykorzystał tkankę pobraną od zmarłego człowieka, w przeciwieństwie do wcześniejszych zabiegów, w których wykorzystywano tkanki zwierzęce. Obecnie na całym świecie wykonywane są wyłącznie przeszczepy z użyciem tkanki ludzkiej od dawcy zmarłego (alloprzeszczepy), lub w wyjątkowych przypadkach autoprzeszczepy – z tkanki własnej drugiego oka. Na początku XX wieku nastąpił nie tylko dynamiczny rozwój technik operacyjnych i postęp w konstruowaniu odpowiednich narzędzi chirurgicznych, ale również sposobów pobierania, konserwowania i bankowania tkanek. Prekursorem był prof. Władymir Fiłatow (1875-1956) z Odessy. W Polsce w 1928 roku prezydent Rzeczpospolitej Polski wydał rozporządzenie zezwalające na pobieranie tkanek ze zwłok. W grudniu 1949 roku powstała ustawa sejmowa zezwalająca na pobranie gałek ocznych ze zwłok cztery godziny po zgonie bez zgody rodziny. Do roku 1951 wykonano 140 przeszczepień rogówki, głównie w klinikach w Warszawie, Lublinie, Katowicach, Łodzi. Obecnie w Polsce wykonywanych jest 2,5 przeszczepień na 100 tys. mieszkańców. Warto podać tu dane z Europy Zachodniej: 10/100 tys. oraz USA 20 /100 tys. Przeszczep rogówki – wskazania Według danych WHO z 2011 roku na świecie żyje około 40 milionów ludzi niewidomych, z czego ponad 10 milionów stanowi ślepota rogówkowa. W Polsce jest 217 tys. osób niewidomych lub słabo widzących, a u 44 tys. przyczyną ślepoty są schorzenia rogówki, z czego 60 proc. przypadków kwalifikuje się do zabiegu przeszczepienia. Szacuje się, że w Polsce około 3000 osób oczekuje na ten zabieg. Rocznie wykonywanych jest około 1000 przeszczepień (wszystkich typów łącznie). W SPKSO rocznie przeprowadza się ich około 250. Keratoplastyka jest formą rehabilitacji wzrokowej w przypadku zaawansowanych i nieodwracalnych zmian w tkance powodujących jej zmętnienie – blizn pozapalnych lub pourazowych, zaawansowanych chorób z grupy dystrofii oraz silnych zniekształceń, jak w przypadku zaawansowanych ekstazji, takich jak stożek rogówki. Czasem wykonuje się również zabiegi ze wskazań nagłych, tzw. przeszczepy „na gorąco” w przypadkach perforacji rogówki lub ciężkich owrzodzeń z martwicą tkanki, co w efekcie także może prowadzić do perforacji i utraty gałki ocznej. W zależności od wskazań i oczekiwanego efektu, przeszczepy rogówki można podzielić na: optyczne, tektoniczne, lecznicze, kosmetyczne. Odpowiednia kwalifikacja przedoperacyjna jest bardzo ważnym elementem tej formy rehabilitacji wzrokowej. Rozpoznanie przedoperacyjne wiąże się z rokowaniem co do powodzenia przeszczepu i warunkuje rodzaj i intensywność pooperacyjnego leczenia immunosupresyjnego, przeciwbakteryjnego, czy zapobiegającego infekcjom o etiologii atypowej. W szczegółowym badaniu okulistycznym trzeba ocenić, czy istnieją inne niż rogówkowe przyczyny upośledzenia wzroku – zmiany w innych odcinkach gałki ocznej, zmiany czynnościowe, np. upośledzone przewodzenie w w badaniu elektrofizjologicznym. Należy wykluczyć współistnienie przewlekłych chorób okulistycznych takich jak: jaskra, zapalenia błony naczyniowej, zespół suchego oka, nieprawidłowości aparatu ochronnego oka, czy choroby ogólnoustrojowe. Przed keratoplastyką powinny one zostać odpowiednio unormowane lub wyeliminowane. Decyzję o zabiegu należy podejmować po rozważeniu wszystkich czynników ryzyka i oszacowaniu korzyści. W SPKSO wykonuje się nowoczesne badania diagnostyczne, których wyniki są pomocne, a nawet nieodzowne w procesie kwalifikacyjnym. Badanie podmiotowe i przedmiotowe, obejmujące ocenę w lampie szczelinowej, uzupełniane jest o badania obrazowe, takie jak: wysokospecjalistyczne badanie mikroskopii konfokalnej rogówki (porównywane do przyżyciowego badania histologicznego), optyczną koherentną tomografię przedniego odcinka oka (AS-OCT), badania topograficzne, czy badania ultrasonograficzne (USG, UBM). Rodzaje przeszczepów W zależności od techniki chirurgicznej przeszczepy rogówki dzielą się na przeszczepy drążące, warstwowe przednie i tylne, oraz przeszczepy rąbka rogówki. Keratoplastyka drążąca (penetrating keratoplasty, PK) należy do najdłużej i najczęściej wykonywanego rodzaju przeszczepiania rogówki. Polega na wymianie pełnej grubości tkanki – wszystkich warstw rogówki i zastąpieniu jej płatkiem dawcy o odpowiedniej średnicy. Wskazaniem do tego rodzaju zabiegu są zmiany obejmujące całą grubość rogówki, aktywne stany zapalne miąższu rogówki, dokonane perforacje. Płatek dawcy umocowuje się w loży biorcy za pomocą cienkich precyzyjnie założonych szwów, które są zdejmowane zazwyczaj po 1-1,5 roku od operacji. Technika założenia szwów ma znaczenie w powstaniu astygmatyzmu pooperacyjnego, a to z kolei wpływa na ostrość wzroku po zabiegu. Istnieje ryzykoreakcji immunologicznej – odrzutu przeszczepu przez organizm biorcy i w tym rodzaju keratoplastyki mogą wystąpić reakcje nabłonkowe, miąższowe, czy śródbłonkowe choroby przeszczepu. Ryzyko zależy od przyczyny zabiegu – największe jest w przypadkach perforacji, unaczynienia rogówki w ponad 2 kwadrantach, retransplantacji, a najmniejsze w przypadkach blizn, stożka rogówki, czy dystrofii. Do wad keratoplastyki drążącej należą: nieregularny astygmatyzm, długotrwała rehabilitacja wzrokowa, osłabienie ściany gałki ocznej w ranie pooperacyjnej, ryzyko odrzucania. Aby wyeliminować choć część z nich, w wybranych przypadkach można zastosować keratoplastykę warstwową (selektywną). Keratoplastyka selektywna, której pierwsze próby miały miejsce w 1940 roku w Monachium, to obecnie rosnąca tendencja w transplantologii okulistycznej na całym świecie. W Stanach Zjednoczonych w 1995 roku wykonano 90 proc. przeszczepów drążących i 10 proc. przeszczepów warstwowych, natomiast już w 2005 roku proporcje odwróciły się – wykonano 90 proc. przeszczepów warstwowych i 10 proc. przeszczepów drążących. W Polsce w 2012 roku spośród wykonanych przeszczepów 20 proc. stanowiły przeszczepy warstwowe, a 80 proc. drążące. Keratoplastyka selektywna przednia (anterior lamelar keratoplasty, ALK) wskazana jest w przypadkach nieprawidłowości położonych w przednich warstwach rogówki z zachowaniem zdrowej błony Descemeta i śródbłonka (np. niepełnościenne bliznyrogówki, stożek, dystrofie przednie, np. ziarnista i siateczkowata). W zależności od poziomu, na którym znajduje się patologia rogówki, można wykonać przeszczep o różnej grubości, aż do tzw. przeszczepu przedniego głębokiego (deep anterior lamelar keratoplasty, DALK). W DALK u biorcy pozostawia się tylko błonę Descemeta ze śródbłonkiem. Płatek dawcy, składający się z nabłonka i miąższu jest, podobnie jak w przeszczepie drążącym, fiksowany w loży biorcy za pomocą szwów. Zaletą przeszczepień warstwowych przednich jest lepsza stabilność rany i wytrzymałość gałki ocznej niż w przypadku PK, oraz mniejsze ryzyko odrzutu. Sam zabieg jest technicznie bardziej skomplikowany niż wykonanie przeszczepu drążącego. Wyniki refrakcji są porównywalne, a czasem nieznacznie gorsze. Keratoplastyka warstwowa tylna to keratoplastyka XXI wieku. Wskazana jest ona w przypadkach patologii tylnej, najbardziej wewnętrznie położonej części rogówki – błony Descemeta ze śródbłonkiem, a niezmienionej części przedniej lub gdy zmiany w miąższu są przemijające, jak obrzęk. Wskazania do tego rodzaju przeszczepu stanowią: dystrofia Fuchsa (FECD) i keratopatia pęcherzowa, pierwotna niewydolność komórek śródbłonka (bez FECD), dystrofia polimorficzna tylna (PPD), czy jatrogenne uszkodzenie śródbłonka (np. powikłanie operacji zaćmy). W nazewnictwie keratoplastyki tylnej używane są angielskie skróty, które określają rodzaj i technikę zabiegu. Do najczęściej wykonywanych należą: DSAEK (Descemet Strippinng Automated Endothelial Keratoplasty), w którym płatek dawcy składa się z błony Descemeta ze śródbłonkiem i niewielkiej grubości tylnej części miąższu, oraz DMEK (Descemet Membrane Endothelial Keratoplasty) – płatek samej błony Descemeta. U biorcy usuwana jest jedynie chora błona Descemeta ze śródbłonkiem i zastępowana cienkim płatkiem dawcy wprowadzanym do środka komory przedniej oka – tam rozwijanym i „przyklejanym” do wewnętrznej części rogówki przy użyciu powietrza. Nie ma konieczności zakładania szwów. O keratoplastyce warstwowej tylnej mówi się, że jest to zupełnie nowa jakość w transplantologii okulistycznej. Dynamicznie rozwijają się techniki preparowania, badane są zależności między grubością wszczepianego płatka a jakością widzenia, modyfikuje się różne etapy zabiegu. Jedna z takich modyfikacji została przeprowadzona w SPKSO – profesor Jacek Szaflik jako pierwszy zastosował przeszczepy tylne o kształcie owalnym x mm, zamiast okrągłym x mm z bardzo dobrymi wynikami. Płatek owalny ma o 13 proc. większą powierzchnię w porównaniu do płatka okrągłego, i tym samym zawiera większą liczbę pożądanych komórek śródbłonka. Zaletami przeszczepień warstwowych tylnych są: znacznie lepsza jakość widzenia i ostrość wzroku niż po przeszczepie drążącym, mniejsza ingerencja chirurgiczna i mniejsze obciążenie dla pacjenta, szybsze gojenie i rehabilitacja wzrokowa, dobra przewidywalność – mały odsetek niepowodzeń. Zabiegi keratoplastyki drążącej i warstwowej często łączy się z jednoczasowym usunięciem zaćmy i wszczepieniem sztucznej soczewki wewnątrzgałkowej. Przeszczepy rąbkowe są specjalnym rodzajem zabiegów, wykonywanych znacznie rzadziej w porównaniu z poprzednio opisanymi technikami. Zabiegi te zarezerwowane są dla stanów niedoboru komórek macierzystych rąbka rogówki (RKM). Stan ten występuje po oparzeniach chemicznych i termicznych oka, zespole Stevens-Johnsona, po ciężkich zapaleniach, nowotworach rąbka, w uszkodzeniach jatrogennych (liczne operacje, użycie antymetabolitów, radioterapii). Niedobór RKM uniemożliwia prawidłowe gojenie i nabłonkowanie rogówki, prowadząc do jej całkowitego zmętnienia i waskularyzacji. Ciężka obustronna niewydolność RKM równa się praktycznie ślepocie. W takich przypadkach szansą na poprawę widzenia jest zabieg przeszczepu rąbka jako pierwszy etap, a następnie po jego przyjęciu się dalsze procedury – przeszczep drążący ewentualnie z operacją zaćmy. W SPSKO przeszczepy rąbkowe wykonuje się techniką według modyfikacji Hollanda: 540º (360+180), do której potrzebne są rąbki z pary rogówek od tego samego dawcy. Przeszczep rąbkowy z żywymi komórkami macierzystymi nabłonka rogówki zdolnymi do replikacji jest wysoce immunogenny i wywołuje typowy proces odrzucania. To tzw. przeszczep wysokiego ryzyka i wymaga pełnej immunosupresji ogólnej (trzy leki ), która jest warunkiem powodzenia. Opieka pooperacyjna Leczenie pacjenta z chorobą rogówki nie kończy się na zabiegu operacyjnym. Operacja przeszczepienia rogówki jest pierwszym elementem całego złożonego procesu, który ma prowadzić do powodzenia terapii. Każdy pacjent po keratoplastyce czy to drążącej, czy selektywnej wymaga długoterminowej opieki, której celem jest utrzymanie przezierności przeszczepu niezbędnej do prawidłowego widzenia i zapobieganie odrzutowi (tzw. chorobie przeszczepu). Choroba przeszczepu może wystąpić nawet wiele lat po keratoplastyce, choć ryzyko jej wystąpienia zmniejsza się wraz z upływem czasu. Objawy odrzucania wymagają natychmiastowego zintensyfikowania leczenia, początkowo w warunkach szpitalnych. Wpływ na rokowanie długoterminowe ma bardzo wiele czynników, takich jak: przyczyna przeszczepu, wiek pacjenta, odpowiednia kwalifikacja przedoperacyjna, rodzaj wykonanego zabiegu (technika) i jakość użytego materiału, współistnienie innych chorób oczu (np. jaskra) czy chorób ogólnoustrojowych (cukrzyca, choroby o podłożu autoimmunologicznym, RZS). W SPKSO działa Poradnia Rogówkowa, w której pracują lekarze okuliści wyspecjalizowani w leczeniu chorób rogówki i prowadzeniu pacjentów po przeszczepach. Rodzaj i czas leczenia jest ustalany indywidualnie na podstawie stanu klinicznego i ww. czynników. Ponadto od 2009 roku szpital posiada Poradnię Transplantacyjną prowadzoną przez prof. dr. hab. n. med. Mieczysława Lao, w której są konsultowani i wspólnie z okulistami leczeni według specjalnie opracowanego protokołu pacjenci po przeszczepach tzw. wysokiego ryzyka i pacjenci, u których doszło do reakcji immunologicznego odrzucania. Na podstawie wieloletnich doświadczeń własnych i innych ośrodków na świecie nad skutecznością i działaniami niepożądanymi, lekiem z wyboru w tym protokole jest mykofenolan mofetilu (MMF) w połączeniu z glikokortykosteroidami. SPKSO jest pierwszym ośrodkiem w Polsce, w którym zastosowano takie postępowanie u pacjentów poddanych przeszczepom rogówki wysokiego ryzyka. Według badań prowadzonych w SPSKO wykazano, że takie postępowanie w sposób znamienny zmniejsza ryzyko odrzucania przeszczepu rogówki (11-krotnie) w grupie pacjentów tzw. wysokiego ryzyka. Czas immunosupresji ogólnej to przeciętnie 24 miesiące, jednak dokładny czas i dawkowanie są dostosowywane indywidualnie w zależności od stanu klinicznego okulistycznego i ogólnoustrojowego. W SPKSO prowadzone są badania naukowe dotyczące genetycznego podłoża chorób dystroficznych rogówki i stożka rogówki, co może przyczynić się do stworzenia innych rodzaju terapii w przyszłości i uniknięcia progresji chorób do stanu, kiedy przeszczepienie rogówki jest jedyną skuteczną metodą poprawy widzenia. tekst: MONIKA UDZIELA lekarz Katedra i Klinika Okulistyki II Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Samodzielny Publiczny Kliniczny Szpital Okulistyczny w Warszawie Kierownik: prof. dr hab. n. med. Jerzy Szaflik Nikt nie pyta Cię o zdanie, weź udział w Teście Zaufania! To 5 najczęściej kupowanych leków na grypę i przeziębienie. Pokazujemy je w kolejności alfabetycznej. ASPIRIN C/BAYER | FERVEX | GRIPEX | IBUPROM | THERAFLU Do którego z nich masz zaufanie? Prosimy, oceń wszystkie. Dziękujemy za Twoją opinię. Po za rzeczy, science fiction, teraz jest przeszczep rogówki najczęściej operacja przeszczepu w Stanach Zjednoczonych, zgodnie z Mayo Clinic. Procedura ta, która zastępuje uszkodzone tkanki rogówki z nieuszkodzonym tkanek od dawcy, może pomóc przywrócić wzrok i zmniejszyć ból u pacjentów z uszkodzonym lub chorej rogówki. Jak wszystkie zabiegi chirurgiczne, przeszczep rogówki nie jest pozbawione ryzyka. Pacjenci, którzy palą, są zachęcani, aby zakończyć przed lub po przejściu tej procedury. Cel Chirurg oka może zalecić przeszczep rogówki skorygować szereg wad spowodowanych przez choroby lub urazu, w tym blizny z powodu urazu lub infekcji, przerzedzenie lub zmętnienia rogówki, obrzęk lub owrzodzenia na rogówkę i powikłań wcześniejszych zabiegów chirurgicznych. Zalecenia dotyczące takiego zabiegu zazwyczaj nastąpić dopiero po dokładnym zbadaniu oczu, towarzyszy przegląd wszystkich leków podejmowanych i leczenie niepowiązanych choroby oczu, które mogą być stwierdzone. Ostrzeżenie Chociaż przeszczepy rogówki są uważane za stosunkowo bezpieczne, pewne ryzyko związane są z tego typu procedury, w tym infekcji, obrzęk zwiększonym ryzykiem rozwoju jaskry, odrzucenia rogówki dawcy przez organizm. Osoby z jaskrą i ludzi, którzy cierpią z powodu obrzęk rogówki po przebytej operacji zaćmy są największe ryzyko niewydolności przeszczepu. Według badania "Czynniki ryzyka Odbiorca dla odrzucenia przeszczepu w Studium Rogówka Darczyńców", opublikowanym w Okulistyki w czerwcu 2009 roku, inne czynniki, w tym wiek, płeć i czy pacjent ma palenie tytoniu, nie wydają się zdecydowanie wpływa Skuteczność tego rodzaju procedury. Preparatiion Rzuceniu palenia jest zdrowy decyzji w każdym czasie, ale jest szczególnie ważne przed poddaniem operacji oka, takich jak przeszczep rogówki. Chirurg może również zachęcać pacjenta do schudnąć, ćwiczenia i upewnić się, że wszelkie problemy z tętna i ciśnienia krwi są pod kontrolą. Po operacji Oczy, które po przeszczepieniu rogówki pozostają wrażliwe na resztę życia pacjenta. Należy podjąć pewne środki ostrożności, aby chronić oczy przed niepotrzebnym stresem. Sporty kontaktowe należy unikać, okulary powinny być noszone, kiedy na dworze, i należy unikać zakurzonych lub smokey. Ponieważ dym z papierosów jest głównym drażniące dla oczu wrażliwych pacjentów, którzy palą, powinni zrezygnować po przeszczepu rogówki. Rozważania Zarówno palenie papierosów i picie alkoholu zbyt zostały połączone do rozwoju zaćmy. Pacjenci, którzy palą, są zachęcani, aby wyjść po operacji przeszczepu rogówki w celu zachowania zdrowia i integralności wszystkich części ich oczach. Vision Express 11 marca 2022 Stożek rogówki to schorzenie oka, podczas którego rogówka staje się cieńsza i słabsza, przez co odkształca się i przyjmuje formę przypominającą stożek. Rogówka to przezroczysta zewnętrzna warstwa gałki ocznej, która bardzo silnie załamuje światło docierające do oka. Zdrowa rogówka swoim kształtem przypomina kopułę i wygląda jak soczewka kontaktowa. Jeśli rogówka ulega odkształceniu, oko z trudnością utrzymuje ostrość widzenia, przez co obraz staje się niewyraźny. Czego dowiesz się z artykułu? Stożek rogówki – objawy Stożek rogówki – jakie są przyczyny jego występowania? Korekcja stożka rogówki Stożek rogówki – leczenie Stożek rogówki – objawy Na wczesnym etapie stożek rogówki może nie wpływać na jakość widzenia!. W miarę rozwoju schorzenia podstawowym symptomem jest zazwyczaj niewyraźne widzenie. Może pogłębiać się także astygmatyzm czy też dyskomfort spowodowany przebywaniem przy jasnym świetle – jako że odkształcona rogówka silniej rozprasza światło, które dociera do gałki ocznej2. Stożek rogówki wpływa także na jakość widzenia po zmroku3. Niektóre osoby cierpiące na to schorzenie przy źródłach światła obserwują kręgi świetlne2, a także skarżą się na mnogie widzenie3. Stożek rogówki zwykle rozwija się w obu gałkach ocznych, choć zdarza się, że poziom odkształcenia rogówki jest różny w każdym oku3. U niektórych pacjentów cierpiących na tę dolegliwość może się rozwinąć ostry stożek rogówki. W rezultacie pęknięcia błony Descemeta między warstwami rogówki zbiera się płyn. To z kolei może prowadzić do pojawienia się bliznowacenia na rogówce, przez co staje się ona mniej przezroczysta3. Stożek rogówki – jakie są przyczyny jego występowania? Naukowcy przypuszczają, że stożek rogówki ma po części podłoże genetyczne. Ponadto na jego rozwój mają wpływ pochodzenie etniczne, wiek i płeć. Innymi słowy, niektórzy mają większe genetyczne uwarunkowania do odkształcania rogówki, jednak do rozwoju stożka może nie dojść, o ile nie zaistnieją inne czynniki, takie jak częste pocieranie oczu czy noszenie soczewek kontaktowych. Z kolei osoby o innym zestawie genów mogą pocierać oczy czy nosić soczewki bez ryzyka rozwoju stożka rogówki3. Czynniki ryzyka stożka rogówki to między innymi: katar sienny, egzema, astma alergiczna, czy zespół bezdechu śródsennego3. Dotyka osoby ze wszystkich grup etnicznych, jednak występuje częściej u pacjentów pochodzących z Azji Południowej2. Stożek rogówki częściej pojawia się u nastolatków lub młodych dorosłych niż w pozostałych grupach wiekowych3. U pacjentów, u których go zdiagnozowano, odkształcenie może się pogarszać do około 35. roku życia. Potem wraz z upływem czasu choroba postępuje wolniej lub wcale2 Stożek rogówki to stosunkowo rzadka przypadłość, która dotyka 1 na 2000 osób. Ze względu na podłoże genetyczne ryzyko rozwinięcia choroby zwiększa się wśród pacjentów, których bliscy cierpią na tę dolegliwość2. Korekcja stożka rogówki Stożek rogówki można korygować przy użyciu odpowiednio dobranych okularów lub soczewek kontaktowych, zwłaszcza na pierwszych etapach rozwoju choroby. W związku z tym, że z czasem odkształcenie się powiększa, w późniejszym czasie mogą one już nie wystarczać lub pacjent musi sięgnąć po tzw. twarde soczewki kontaktowe. Niektóre rodzaje takich soczewek są odpowiednio formowane z myślą o osobach cierpiących na stożek rogówki2. Jeśli noszenie twardych soczewek jest dla Ciebie niewygodne, istnieją także inne rozwiązania, takie jak hybrydowe soczewki kontaktowe, w których środkowa część jest twarda, zaś brzegi soczewki miękkie. Miękkie soczewki kontaktowe można nosić także pod twardymi, aby ochraniały gałkę oczną2. Jeśli cierpisz na stożek rogówki i korygujesz go za pomocą okularów lub soczewek, częściej niż zwykle możesz potrzebować zmian przepisanych mocy. Oznacza to, że soczewki będą coraz grubsze, cięższe i mogą odkształcać obraz na krawędziach2. Osoby, które korzystają z soczewek do korekcji stożka rogówki, częściej skarżą się także na tzw. suche oko. Problem ten dotyczy wszystkich użytkowników soczewek, ale nasila się u pacjentów cierpiących na stożek rogówki. Powodem jest fakt, że w przypadku nierównej rogówki powieki z trudnością równomiernie rozprowadzają łzy po powierzchni gałki ocznej2. W takiej sytuacji warto sięgnąć po sztuczne łzy. Stożek rogówki – leczenie W celu trwałego pozbycia się stożka rogówki konieczna może być operacja, polegająca na przeszczepie rogówki (keratoplastyka) lub zastosowaniu jej implantu. Istnieje także stosunkowo nowa metoda zwana cross-linking lub sieciowaniem włókien kolagenowych rogówki (w skrócie także CXL lub C3R2)1. Zabieg taki trwa około 60 minut . Jego skuteczność szacuje się na 94%1. Podstawowym celem zabiegu cross-linking jest zapobieganie pogłębianiu się stanu pacjenta. Operacja ta może nie być bezpieczna, jeśli rogówka jest wyjątkowo cienka1. Jak wspomnieliśmy, inną metodę chirurgicznego leczenia stożka rogówki stanowi zastosowanie implantów. Są to plastikowe obręcze, które wszczepia się w rogówkę, aby nadać jej prawidłowy kształt. Zabieg przeprowadza się zwykle jednocześnie dla obojga oczu, w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym. Implanty same w sobie zazwyczaj nie leczą stożka rogówki, jednak pozwalają przeprowadzać skuteczną korektę schorzenia przy pomocy okularów lub soczewek kontaktowych. Wpływają również na zmianę kształtu rogówki, dzięki czemu soczewki lepiej leżą na oku2. Z kolei przeszczep rogówki to zabieg usunięcia całości lub części rogówki i zastąpienia jej zdrową, pochodzącą od dawcy. Jeśli lekarze zdecydują się na przeprowadzenie tej operacji, zwykle w pierwszej kolejności wykonują zabieg częściowy, tj. głęboki przeszczep warstwowy przedni. Wówczas zewnętrzne warstwy środkowej części rogówki są zastępowane tkanką dawcy, jednak najgłębsza pozostaje nienaruszona2. Jeśli wewnętrzna warstwa rogówki została uszkodzona lub pacjent otrzymał już częściowy przeszczep, ale zabieg się nie powiódł, lekarze mogą zaproponować pełen przeszczep rogówki. Jest to tzw. keratoplastyka drążąca, podczas której całą rogówkę zastępuje się tkanką pobraną od dawcy2. W obu przypadkach rogówkę dawcy utrzymują w miejscu maleńkie szwy, które pozostają w gałce ocznej przez dłuższy czas: 6 miesięcy w przypadku częściowego przeszczepu, 12 miesięcy w razie pełnego przeszczepu2. Pacjenta po operacji czeka długa rekonwalescencja. Przez co najmniej 6 miesięcy zaleca się stosowanie sterydowych kropli do oczu, które mają zapobiec odrzuceniu rogówki dawcy przez organizm, choć jednocześnie zwiększają ryzyko zaćmy (katarakty) i jaskry2. Około 95% pełnych przeszczepów i nawet więcej częściowych funkcjonuje prawidłowo po 5 latach od zabiegu. Jednak po upływie 20 lat u 50% pacjentów przeszczep nie utrzymuje przezierności. Z tego względu lekarz może zarekomendować, by maksymalnie odłożyć w czasie operację, szczególnie w przypadku młodych osób2. Źródła: 1 2 3 Umów się na badanie wzroku Nasi specjaliści czekają na Ciebie! data publikacji: 11:00, data aktualizacji: 16:48 ten tekst przeczytasz w 2 minuty Kilka pierwszych w Europie przeszczepów rogówek wraz z plastikową częścią optyczną przeprowadzono w czwartek w Okręgowym Szpitalu Kolejowym w Katowicach. W opinii lekarzy, to przełom i szansa dla niektórych pacjentów, którym do tej pory nie można było pomóc. air009 / Shutterstock Potrzebujesz porady? Umów e-wizytę 459 lekarzy teraz online Zespół pod kierunkiem prof. Edwarda Wylęgały przeprowadził w czwartek od rana pięć takich operacji. Wszystko odbywało się pod okiem amerykańskiej profesor Uli Jurkunas z bostońskiego Massachusetts Eye and Ear Infirmary - szpitala Harvard Medical School. Katowickim lekarzom udało się przekonać Amerykanów, że takie zabiegi można przeprowadzać także w Polsce. Jak wyjaśnia prof. Wylęgła, rogówka przeszczepiana w trakcie tej operacji ma w środku plastikową część optyczną, to swoista humanizowana proteza. Różni się od innych stosowanych protez rogówki tym, że jest wszczepiana za jednym razem. Nie trzeba czekać kilku miesięcy na kolejny etap operacji. Keratoproteza bostońska przypomina nit, składający się z cylinderka optycznego, płytki stabilizującej i pierścienia. Do operacji jest oczywiście potrzebna także ludzka rogówka z banku rogówek. Dzięki tej metodzie można leczyć pacjentów, u których klasyczny przeszczep nie ma szans powodzenia - już wcześniej nie powiódł się np. na skutek odrzutu lub infekcji, albo chorzy mają zmętnienie rogówki po jej wirusowym zapaleniu. Dla wielu pacjentów z chorą rogówką obu oczu to jedyna szansa na wyzdrowienie. Koszty przeprowadzonych w czwartek zabiegów pokrywa Harvard Medical School. Śląscy lekarze mają nadzieję, że nowa metoda będzie stosowana w Katowicach i refundowana ze środków NFZ. W tym roku chcą przeprowadzić 15 takich zabiegów. W katowickim ośrodku każdego roku przeprowadza się ponad 200 przeszczepów rogówek. Rogówka to zewnętrzna część gałki ocznej - jest pierwszą warstwą, przez którą do wnętrza oka przechodzą promienie świetlne. Jej prawidłowa przejrzystość, powierzchnia i kształt mają bardzo istotny wpływ na widzenie. Rogówkę porównuje się do szkiełka zegarkowego, które musi być przeźroczyste, by można było odczytać godzinę. Schorzenia rogówek są drugą po zaćmie przyczyną znacznego upośledzenia widzenia. (PAP) zdrowie Długi covid widać w oku chorego. Badacze: chodzi o wygląd rogówki Ubytek włókien nerwowych oraz wzrost liczby komórek odpornościowych w rogówce oka towarzyszy utrzymującym się powikłaniom po COVID-19 - wskazują nowe dane.... PAP Rogówka – funkcje, budowa, uszkodzenia, choroby Rogówka to istotny element budowy oka. To przez nią światło wpada do oka. Rogówka załamuje i skupia jego promień, co umożliwia wyraźne widzenie. Częstym... Marta Pawlak Co to jest stożek rogówki? Stożek rogówki, po angielsku keratoconus, jest postępującą chorobą oczu, w której normalnie okrągła rogówka jest cienka i zaczyna wybrzuszać się w kształcie... Młoda kobieta prawie straciła wzrok przez pływanie w soczewkach kontaktowych. Konieczny był przeszczep rogówki 24-letnia kobieta prawie straciła wzrok, ponieważ weszła do basenu w soczewkach kontaktowych. Natalie Rance dostała zapalenia rogówki. Sytuacja była na tyle... Anna Rojek-Kiełbasa | Redakcja Medonet Pierwszy w Polsce przeszczep komórek macierzystych rogówki u dziecka Specjaliści ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach przeszczepili komórki macierzyste nabłonka rogówki oka u dziecka. To pierwszy tego typu zabieg w... Neurotroficzne zapalenie rogówki Zwykły wirus opryszczki może wywołać nieuleczalna chorobę oczu, która często prowadzi do ślepoty. Obecnie w Polsce trwają testy kliniczne nowego leku na to... Halina Pilonis Rogówka z laboratorium Wyprodukowane w laboratorium rogówki wyraźnie poprawiły wzrok 10 szwedzkich pacjentów - informuje serwis BBC News/Science. Rogówka oka. Zapalenia i zwyrodnienia rogówki Rogówka jest bogato unerwiona czuciowo, dlatego jej choroby łączą się z bolesnością. Przyczyną zmian zapalnych rogówki mogą być bakterie, wirusy lub grzyby. Helena Żygulska-Mach Zemsta faraona - co to jest i jak się ją leczy? Biegunka podróżnych jest częstą przypadłością osób udających się do ciepłych krajów. Odwodnienie organizmu spowodowane gwałtowną biegunką może być szczególnie... Agnieszka Gonet-Surowka Skórne objawy chorób serca Choroby kardiologiczne bardzo często manifestują się na skórze. Czasem nawet niewielkie zmiany skórne mogą świadczyć o toczącym się procesie chorobowym bądź być... Lidia Banach

czego nie wolno po przeszczepie rogówki